آسمان پرستاره پرشیا
شرکت خدمات مسافرتی و جهانگردی
پشتیبانی 24 ساعته
ارومیه (اُرومیّه) یکی از کلان‌شهرهای ایران، مرکز استان آذربایجان غربی و شهرستان ارومیه در شمال غربی ایران که در منطقه آذربایجان واقع شده‌است.این شهر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ با ۷۳۶٬۲۲۴ نفر جمعیت، دهمین شهر پرجمعیت ایران و دومین شهر پرجمعیت منطقه شمال‌غرب ایران به شمار می‌آید.
در سده‌های گذشته رخدادها و حوادث متعددی از قبیل اشغال توسط عثمانی‌ها و روس‌ها را تجربه کرده‌است.
این شهر به سبب موقعیت مناسب که در میان شاه راه ارتباطی قفقاز، میان رودان و آسیای صغیر داشته در گذشته از مراکز تجاری منطقه به شمار می رفته است
اور در زبان آشوری به معنای شهر است (همان واژه‌ای که در نام اورشلیم (شهر آشتی) هم وجود دارد) و میه به معنای آب است (هم‌ریشه با مآء عربی) یا ارومیه در زبان آشوری به معنای «شهر آب» است.
نام این شهر در شروع دوره پهلوی به دلیل علاقه رضا شاه به این شهربه رضائیه تغییر نام داد و بعد از انقلاب اسلامی دوباره به نام ارومیه برگشت. ارومی، ارومیه، ارْمیه، اورمیه،ارم از دیگر نام‌های آن بوده‌است.در بین آذربایجانی‌ها نام اورمی رواج دارد.
ترک‌های ارومیه که اکثریت جمعیت این شهر را تشکیل می‌دهند به زبان ترکی آذربایجانی و لهجه ایرانی شمال‌غربی آن که مشابه لهجه مردم تبریز است، صحبت می‌کنند.کردهای ارومیه به لهجه کرمانجی از زبان کردی سخن می‌گویند.آشوری‌ها به زبان سریانی یا آشوری سخن می‌گویند؛ که گونه‌ای از آرامی شرقی است.ارمنی‌ها نیز در میان خود به زبان ارمنی سخن می‌گویند.
پارسیان در مهاجرت خود از ایران ویج نخست در غرب و جنوب دریاچه ارومیه ساکن شدند ولی پس از آن به مهاجرت خود ادامه دادند و تا سرزمین پارس (استان فارس) پیش رفتند. جلگه ارومیه در دوران باستان در قلمرو مادها، آشوریان، و دیگر اقوام نیز قرار داشته‌است. شاه عباس بزرگ پس از بیرون راندن عثمانی‌ها از خاک ایران در صدد برآمد طوایفی را برای مرزداری قدرتمند در بخش غربی کشور مستقر سازد. شاه عباس برای این منظور ایل افشار ساکن ابیورد خراسان و دیگر نقاط را در نظر گرفت. او کلبعلی سلطان ایمانلوی افشار را احضار نموده به لقب خانی و ریاست کل ایل افشار منصوب نمود. سپس دستور داد که ایل افشار که شمار زیادی داشتند و در ولایات عراق، فارس، کرمان و خراسان سکنی داشتند، با تمام امکانات خود حرکت کرده در جلگه ارومیه ساکن شوند. در این جابجایی هشت هزار خانوار از شش ایل بزرگ این طایفه در جلگه ارومیه استقرار یافتند و حکومت این ناحیه در اختیار کلب علی خان قرار گرفت. متن فرمان شاه عباس یکم خطاب به کلبعلی خان که سبب این جابجایی ایلی شد در دست است همین پیشینه سبب شد تا شماری از سران این طایفه به‌ویژه پس از تأسیس ارتش جدید در ایران، در مناصب فرماندهی حضور داشته باشند. حمدالله مستوفی (درگذشته ۷۴۰ ه.) در وصف ارومیه می‌نویسد: «اورمیه… باغستان فراوان دارد و از میوه‌هایش انگور خلوقی و امرود پیغمبری و آلوی زرد به غایت خوبست و بدین سبب تبارزه اگر صاحب حسنی را با لباس ناسزا یابند گویند: انگور خلوقی بچه دردرّ سوه‌اندر، یعنی: انگور خلوقی دریده‌شده سبد-اندر.» تبارزه در این جمله به معنی تبریزیان است و جمله‌ای که آورده شده به زبان آذری است.
ارومیه با داشتن موقعیت ممتاز جغرافیایی در ۲۰ کیلومتری دریاچه ارومیه قرار دارد.ارتفاع ارومیه ۱۳۳۲ متر از آب‌های آزاد است.ارومیه در دشت ارومیه واقع شده‌است که ارتفاعاتی چون کوه سیر، کوه قیزقلعه، کوه جهودها، کوه چهل مر شهیدان، کوه ماه، کوه علی پنجه سی و کوه علی ایمان آن را احاطه کرده‌اند.در واقع ارومیه بین دریاچه ارومیه و دیواره کوه‌های غرب استان واقع شده‌است.
شهر ارومیه روی مدار ۳۷ درجه و ۳۲ دقیقه در نیم‌کره شمالی از خط استوا قرار گرفته‌است. همچنین این شهر روی نصف النهار ۴۵ درجه و ۲ دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد.
ارومیه در کل شهر سردسیری است. بهترین زمان سفر به این شهر از نظر آب و هوا از اوایل تیر ماه تا اوایل شهریور است. میزان متوسط دمای هوای ارومیه در این ماه‌ها تقریبا ۲۴ درجه سانتی‌گراد است؛ البته دمای این شهر در ماه‌های تابستان به ۳۱ الی ۳۲ درجه هم می‌رسد و میزان متوسط حداقل دما هم تقریبا ۱۷ درجه سانتی‌گراد است. اگر می‌خواهید در فصل بهار به ارومیه سفر کنید، اواخر خرداد ماه بهترین زمان است. اگر هم می‌خواهید پاییز به ارومیه سفر کنید، توصیه می‌کنیم در همان ۱۰ روز اول مهر عازم این شهر شوید.
ارومیه همواره زیستگاه مجموعه‌اى از اقوام و فرهنگ‌هاى مختلف بوده است. هریک از این اقوام و فرهنگ‌ها به‌نحوى در هم تأثیر گذاشته و از همدیگر متأثر گشته‌اند. وجود مساجد، کلیساها و ویرانه آتشگاه‌ها، گویاى بخشى از تاریخ مذهبى آن است. تشیع در ارومیه و شهرهاى شمالى و تسنن در نواحى جنوبى استان از مذاهب عمده به شمار مى‌روند. سایر اقلیت‌هاى آشورى و ارامنه به کلیساهاى مسیحى وابسته هستند . فرهنگ مردم این خطه نیز در ارتباط با عوامل متعدد جغرافیائی، تاریخی، مذهبى و تحت تأثیر گرایش‌هاى متعدد اجتماعی، فرهنگى شکل گرفته و نوع مستقلى از فرهنگ‌هاى فولکلوریک را به‌وجود آورده است .
آذرى‌ها، کردها، آشورى‌ها و ارامنه هر یک براساس ویژگى‌هاى قومى – دینى خود آداب و سنن مخصوص دارند که از آن میان سنن مسلمانان از مقام برجسته‌اى برخوردار است . اگرچه فرهنگ و سنن مردم آذربایجان از بسیارى جهات با فرهنگ عمومى سایر نقاط ایران مشابهت‌هائى دارد، ولى در عین حال با ویژگى‌هائى همراه است که مهم‌ترین آن تکامل زبانى و زایش‌هاى ویژه فرهنگى در عرصه‌هاى مختلف زبان و هنر است . زبان امروزى مردم آذربایجان که شاخه وسیعى از زبان‌هاى ترکى است به آذرى یا آذربایجانى معروف است که علاوه بر آذربایجان ایران در سایر کشورها نیز گسترده شده است. در نواحى داخلى سرزمین ایران نیز به دلایل تاریخى به‌ویژه مهاجرت‌هاى وسیع، در مناطقى از قبیل کوهپایه‌هاى خراسان، سواحل خزر، دامنه‌هاى زاگرس، جبال فارس و… رواج دارد .گروهى از محققان اعتقاد دارند که زبان کنونى مردم آذربایجان از نظر منشاء و پیوستگى تاریخى از زبان‌هاى ترکى آلتائیک است که طى ادوار تاریخى بسیار دور جزء جلگه‌هاى وسیع آسیاى مرکزى و سواحل رود ‘ینى سیء’ بوده و سپس همراه با حرکت و مهاجرت قبایل ترک و حکومت‌هاى طولانى اقوام ترک زبان، تثبیت و گسترش یافته و دامنه خود را از یک سو تا سوریه و بین‌النهرین و از سوى دیگر تا شبه جزیره بالکان و سواحل دریاى سیاه وسعت داده و زبان تکلم و کتاب ملل و اقوام مختلف گشته است .
فولکور یا ادبیات شفاهى مردم منطقه نیز، مانند تاریخ و زبان خود، از سابقه‌اى کهن برخوردار است. اشکال مختلف ادبیات فولکوریلک این خطه محصول پیکار و تلاش مردمى است که غم‌ها، شادى‌ها، آرزوها، نفرت و محبت خود را در قالب‌هاى مختلف هنرى منعکس کرده‌اند. نمونه‌هاى گوناگون این نوع آثار، عادات، روش‌ها، آداب، رسوم، اعتقادت، باورهاى دینی، مذهبى و دلبستگى‌ها و ارزش‌ها و نهادهاى اجتماعى عصرهاى مختلف را به‌خوبى نشان مى‌دهند .مردم آذربایجان خالق یکى از غنى‌ترین گنجینه ادبیات شفاهى ملل خاورمیانه و ایران مى‌باشند. چنانکه هر سیاح و جهانگردى که از آذربایجان گذشته،این دیار را سرزمین شعر و هنر نام نهاده است . مردم آذربایجان، مردمان شاعر مسلکى هستند که هرگاه با پدیده‌هاى طبیعی، رخدادهاى اجتماعى و پیشامدهاى ناگوار و یا خوشایند مواجه شده‌اند، احساسات خود را با زبان شعر بیان کرده و براى هر مناسبت ‘بایاتی’ سروده‌اند. از عادى‌ترین کار روزانه تا عالى‌ترین احساسات و عواطف بشری، شعر و بایاتى همیشه حضور داشته است : مادر با ‘لالائی ‘ سحرانگیز و شیرین آن نونهال خود را در گلبرگ‌هاى بایاتى پیچیده و او را به خواب شیرین و رویائى دلپذیر فرو مى‌برد. عروسى با شعر آغاز و با آن نیز پایان مى‌یابد. عزا و سوگوارى با ‘آغی’ آغاز و خاتمه مى‌یابد. کشتگر آذرى آفتاب را و باران را با شعر فرا مى‌خواند، باد و بوران را با شعر نفرین مى‌کند، مزرعه طلائى آن را، گاو و گوسفندان خود را با شعر توصیف مى‌کند . سوارکاران آن، رزمندگان او همه و همه با شعر توأمان زاده مى‌شوند، مى‌بالند و مى‌میرند . به هر گوشه‌اى از زندگى مردم این سرزمین نظیر بیفکنی، شعرى سرک مى‌کشد. زلالى چشمه‌ساران آن، رقص خاموش گل بوته‌هاى قالى‌هاى آن، ساز عاشیق‌هاى او و جملگى در هماهنگى بى‌نظیر با امیال و آرزوها، ترس‌ها و اضطراب‌ها، عشق‌ها، نفرت‌ها و … به طور شگفت‌انگیزى بیان مى‌گردند و لذا برجسته‌ترین نوع سخن شعرى آذربایجان ‘بایاتی’ است .
بایاتی در فرهنگ شفاهی مردم اذربایجان
در فرهنگ شفاهى مردم آذربایجان بایاتى‌ها به‌خاطر گستردگى و مضمون‌هاى رنگارنگ، ایجاز و قالب‌هاى زیبا و دلنشین مقام اول را دارند. مبالغه نخواهد بود اگر گفته شود که تاریخ پر تلاطم و سرشار از حوادث آذربایجان لابه‌لاى هزاران بایاتى گنجانده شده است. اگر تمامى بایاتى‌ها در یک جا گردآورى و از دید جامعه‌شناسى و مردم‌شناسى مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند، تاریخ قومى مدون مى‌شود که طرز زندگی، هستى‌شناسى و باورهاى فسلفی، اخلاقی، اجتماعى و دینى آنها را منعکس خواهد کرد .
بایاتى‌ها از زندگى و راز و نیازهاى مردم ساده و پاکدل مایه مى‌گیرند و در قالب الفاظى روان و بى‌تکلف جارى مى‌شوند. این نغمه‌هاى نغز و دلکش از چنان لطف و خلوط و صفا و صراحتى برخوردار هستند که به‌خصوص وقتى با آهنگ ویژه خود ادا شوند، عنان از کف دل مى ربایند و اشک بر چشم مى نشانند . ارادت و اعتقاد مردم ساده شهر و روستا به این آثار موزون و دلفریب تا بدان پایه است که بایاتى‌ها را برحسب حال آئینه سرنوشت نماى خویش مى‌پندارند و به هنگام ملال و سرگشتگى و حرمان به آن توسل مى‌کنند و به‌عنوان تفأل از آن مدد و مراد مى‌جویند . بایاتى‌ها به عامه تعلق دارند. زیرا که از دیرباز توسط مردم سینه به سینه نقل و بازگو شده‌اند و به اقتضاء حس زیبائى شناسى و نیازهاى عاطفى همراه با تغییراتی، فردیت (تعلقات شخصی) را از روى آنها زدوده و به تملک گنجینه فولکوریک عامه درآورده‌اند .بایاتى‌ها از نقطه‌نظر محتوى و مضمون از یکسو مظهر عشق‌ها، آرزوها، امیدها و رنج‌ها و شادى مردم و از سوى دیگر کتاب ناگشوده معتقدات، آداب و رسوم و خصائل و خلق و خوى قومى انسان‌هاى ساده و پاکدل در طول نسل‌ها و قرن‌ها است.
اعیاد مذهبى و ملى
مردم آذربایجان نیز مانند سایر ساکنین کشورمان، مراسم مشابهى به مناسبت‌هائى همچون عید نوروز، عیدقربان، عیدفطر و …. برگزار مى‌کنند. نحوه انجام این مراسم در کل همچون سایر مناطق است، ولى از نظر درجه اهمیت باتوجه به مذاهب و ادیان مختلف رایج کشور داراى تفاوت‌هائى است . مسیحیان اعم از ارمنى و آشوری، اعیاد مذهبى و ملى خود را در کلیساها، توأم با مراسم ویژه انجام مى‌دهند. این قبیل مراسم فقط خاص اقلیت‌هاى دینى مزبور است و افراد غیرمسیحى در آن شرکت داده نمى‌شوند. کردهاى منطقه نیز مراسم ویژه خود را از نظر مذهبى دارند و تقریباً مشابه مراسم سایر مناطق کردنشین اهل تسنن است .
اعیاد ملى و مذهبى در بین ایلات و عشایر مختلف
ایل جلالى عید قربان را بزرگترین عید خود مى‌داند، در این روز با پوشیدن لباس‌هاى نو، گاو و گوسفند قربانى مى‌کنند و بین مستمندان تقسیم مى‌نمایند. در بین این ایل، عید نوروز از اهمیت چندانى برخوردار نیست . ایل ممکانلو به عید فطر و قربان بسیار اهمیت مى‌دهد و عید نوروز را در مرتبه بعدى ارج مى‌نهد. در اعیاد فطر و قربان جشن‌ها و مراسم پایکوبى برپا مى‌سازند و بیشتر مهمانى مى‌دهند . ایل هرکى براى عیدفطر، قربان و تولد حضرت محمد (ص) اهمیت بسیار قائل مى‌باشد، اما عید نوروز و سیزده بدر را اهمیت نمى‌دهند . ایل زرزرا به عید نوروز و چهارشنبه سورى بسیار علاقه‌مند است و نسبت به عید قربان، فطر و تولد حضرت محمد (ص) و روز تولد امام زمان توجه فراوان دارد . ایل قره پاپاق به عید نوروز اهمیت مى‌دهد و ماه اسفند را ماه عید مى‌گوید. چهارشنبه اول اسفند را دروغگو، دوم را راستگو، سوم را سیاه و چهارم را اجر مى‌گوید. روز چهارشنبه اول (دروغگو) جوانان روى بام یا بالاى تپه مى‌روند و با برافروختن آتش، و تیراندازى شادى مى‌کنند. در چهارشنبه دوم (راستگو ) کسانى که در طول سال، خانواده یا بستگان خود را از دست داده‌اند با طبق‌هاى میوه و شیرینی، سرخاک عزیزان خود مى‌روند و پس از فاتحه‌خوانی، اقدام به پخش شیرینى بین مستمندان مى‌کنند. روز چهارشنبه سوم (سیاه) اهالى لباس تازه مى‌پوشند و شادى و آتش‌افروزى مى‌کنند و به دیدن یکدیگر مى‌روند. صبح روز چهارشنبه آخر پیش از دمیدن آفتاب، زن و بچه کنار رودخانه مى‌روند و ضمن خوردن به اصطلاح آب چهارشنبه‌سوری، کوزه‌اى را نیز از آب رودخانه پر مى‌کنند و براى استفاده در سال نو نگهدارى مى‌کنند .ایل دهکبرى عیدفطر و قربان را بسیار گرامى مى‌دارند، روز عیدفطر به دیدن یکدیگر مى‌روند. شب تولد حضرت محمد را در مساجد جمع مى‌شوند و دسته‌جمعى دعا مى‌کنند. در بین این ایل، عید نوروز زیاد مرسوم نیست.یکى دیگر از اعیاد ایلات منطقه، عید خدرنبى (خضر) است که شب اول اسفند برپا مى‌دارند . در این شب دختران وزن‌ها و جوانان ده به رقص چوب مى‌پردازند و از هر ده نفر، یک نفر خود را به شکل حاجى فیروز مى‌آراید و با خواندن اشعار موزون برنامه‌هائى را اجراء مى‌کند.
مردم آذربایجان سوگوارى‌هاى مربوط به ماه‌هاى مبارک و ایام عاشورا و تاسوعا را مانند سایر نقاط ایران انجام مى‌دهند، ولى سوگوارى‌هاى خصوصى آنها ویژگى‌هاى خاصى دارد که شرح مختصر آن از قرار زیر است :
مراسم سوگوارى پس از فوت شخص، در بالاى سر او یا در خانه و یا هنگام دفن در گورستان اجراء مى‌گردد. شعرهائى که در این مراسم خوانده مى‌شود، ‘آغی’ نام دارد. در این شعرها متوفى را تعریف مى‌کنند و نقایص و معایب او را به فراموشى مى‌سپارند . بین مردم قدیم آذربایجان، گریه کردن براى قهرمانان از دست رفته یکى از آداب و عادات رسمى بود. روزى که قهرمان مى‌مرد، مردم را در یک جاى معین جمع مى‌کردند و براى آنها میهمانى ترتیب مى‌دادند. ‘آغیچی’ یا مرثیه‌خوان، نخست از قهرمانى‌هاى متوفى مى‌گفت و او را تعریف و توصیف مى‌کرد، سپس وارد آهنگى حزن‌انگیز مى‌شد و براى قهرمان ‘آغی’ مى‌خواند .
آغى‌ها در طى زمان‌هاى طولانى نه تنها براى قهرمانان، بلکه براى همه فوت‌شدگان خوانده مى‌شد و به همین جهت در ادبیات فولکلوریک مردم آذربایجان از نظر تعداد، زیاد و از نظر مفهوم و معنی، رنگارنگ و متنوع است . متوفى را طبق اصول شرعى به خاک مى‌سپارند. صاحب عزا، ناهار و شام فراهم مى‌کند و تا یک هفته از مهمانان، خویشان و دوستان که جهت عرض تسلیت به خانه خود مراجعه مى‌کنند، پذیرائى مى‌کند. پس از روز چهلم، نزدیکان متوفی، قوچ یا گوسفندى به خانه صاحب عزا مى‌آورند و بدین ترتیب به وى سر سلامتى مى‌دهند. مردان خانواده عزادار تا دو هفته ریش خود را نمى‌تراشند و زنان نیز تا شش ماه از پوشیدن لباس نو خوددارى مى‌کنند. براى تراشیدن ریش و از عزا درآوردن خانواده متوفی، معمولاً از طرف اقوام نزدیک و ریش سفیدان طایفه، اقداماتى صورت مى‌گیرد .
همان‌طور که پیشتر نیز ذکر گردید استان آذربایجان غربى از ترکیب قومى و دینى متنوعى برخوردار است. هرکدام از این اقوام به رغم مشابهت‌هاى فرهنگى و رفتاری، به نسبت‌هاى متفاوت شیوه‌هاى خاصى براى برگزارى مراسم و آئین‌هاى خود دارند. ایلات و عشایر، پیروان اهل تسنن، مسیحیان، شیعیان و پیروان دیگر ادیان، در برگزارى مراسم مربوط به جشن‌ها و سرورها، اعیاد ملى و مذهبی، سوگ‌ها و عزاها و سایر مراسم، رفتارهاى قومى ویژه‌اى دارند که هرکدام از آنها جاذبه‌هاى خاصى را براى افراد غیربومى و جهانگردان به وجود مى‌آورند. یکى از این مراسم، جشن‌هاى عروسى است که به ویژه در نقاط روستائى و عشایرى جلوه‌هاى شگفتى دارند. از آنجا که اکثریت ساکنین استان را آذرى تبارها تشکیل مى‌دهند مراسم مربوط به جشن عروسى در بین آذرى‌ها به‌طور فشرده مورد اشاره قرار مى‌گیرد :مراسم مربوط به عروسى در سطح استان و به‌ویژه در روستاهاى آن معمولاً در فصل پائیز انجام مى‌گیرد. مراسم از روز نشان کردن و نامزدى شروع مى‌شود و در خانه دختر نامزد شده، بازى‌ها، نمایش‌ها و صحنه‌پردازى‌هاى زیادى به راه مى‌افتند . اجراءکنندگان این مراسم غالباً دختران هستند. آنها حتى در نقش مردها نیز بازى‌هائى انجام مى‌دهند. به‌علاوه در نقش کسانى که به نوعى در عروسى دخالت دارند نیز درمى‌‌آیند. مثلاً در نقش مادر زن و پدر شوهر و عاقد و … مانند آنها .عروسى معمولاً با خواندن سرودها و تصنیف‌ها همراه است. این تصنیف‌هاى زیبا و تغزلی، حتى طنزآلود در واقع زینت بخش مجالس عروسى هستند و همیشه به همراه موسیقى و رقص اجراء مى‌شوند .مراسم عروسى در چند مرحله است از جمله خواستگاری، عقد، نامزد کردن و نشان بردن، شب حنابندان، بردن جهیزیه و غیره، همچنین ‘پاینده تخت’ انجام مى‌گیرد. هر مرحله نیز براى خود سرودها و آوازهاى خاصى دارد که خصوصیات همان مرحله را نشان مى‌دهد .خواندن سرودهاى مربوط به مادرشوهر عروس از جالب‌ترین مراسم است. شکى نیست که بین عروس آنها و مادرشوهران همیشه به نوعى کشاکش بوده است. این کشاکش از زبان مادرشوهر که نقش آن را یکى از دخترها به عهده مى‌گیرد به شکل طنزآمیزى ایفاء مى‌گردد. گفت و گوهاى رد و بدل شده بین عروس و مادرشوهر که معمولاً موزون و توأم با رقص اجراءکنندگان است، تصویرى واقعى از زندگى نوعروسانى است که در شروع زندگى مشترک خود بنا به ملاحظات فرهنگى خاص منطقه، مجبور به زندگى در کنار مادر شوهر و سایر اعضاء خانواده داماد هستند. البته به‌تدریج این نوع ترکیب خانوادگى خصوصاً در شهرها منسوخ شده و در حال حاضر خاص مناطق روستائى و عشایر منطقه است .اولین مرحله مراسم ازدواج در میان ایلات و عشایر استان، مراسم خواستگارى است.
معمولاً ریش سفیدى از طرف خانواده پسر به خانه دختر مى‌رود و مراسم خواستگارى را به‌جا مى‌آورد. وقتى موافقت کامل حاصل شد بستگان پسر با کله‌قند وارد خانه دختر مى‌شوند و در مورد شیربها صحبت مى‌کنند. شیربها نسبت به وضع خانواده دختر از ۵۰ تا ۲۰۰ گوسفند، چند رأس اسب و گاو، چند دست خلعت و غیره مى‌باشد. هرچه تعداد گوسفندها بیشتر باشد طلا و غیره نیز به همان نسبت زیادتر خواهد بود. خانواده پسر نمى‌توانند از قبول مقدار شیربها خوددارى کنند، زیرا دیگر کسى به آنها دختر نمى‌دهد. پس از موافقت خانواده پسر، شیربها را به خانه عروس مى‌برند و تحویل مى‌دهند و روز عروسى معین مى‌شود .حضور مدعوین در روز عروسى اجبارى است و پیشکش‌هائى از قبیل پول، گوسفند یا هدیه‌هاى دیگر به داماد مى‌دهند. جشن عروسى سه روز طول مى‌کشد. آنگاه عروس را سواره به‌سوى خانه داماد حرکت مى‌دهند که در این حال سواران، پیشاپیش عروس مى‌تازند و هرکسى که زودتر به خانه داماد برسد جایزه‌اى مى‌گیرد. داماد نیز به خانه یکى از اقوام خود مى‌رود و لباس جدید خود را مى‌پوشد . معمولاً زن همین خانواده به‌عنوان ینگه (همراه) عروس، او را به حجله مى‌برد. هرگاه کسى بخواهد عروس را ببیند باید رونما بدهد، هرگاه عروس باکره نباشد، فرداى آن روز او را سوار الاغ مى‌کنند و او را با تحقیر و توهین به خانه پدر او مى‌فرستند .
در سطح استان و به‌ویژه در مناطق روستائى و عشایرى آن، اطفال پسر را حداکثر تا یکسالگى ختنه مى‌کنند و به این منظور یک هفته مراسم جشن و سرور به پا مى‌دارند و به شادمانى مى‌پردازند . پدر طفل از قبل با فرستادن گاو و گوسفند، کسى را که باید بچه را در بغل بگیرد و به اصطلاح ‘ کروه’ طفل گردد، به جشن دعوت مى‌کند. متقابلاً ‘کروه’ هم باید هدایائى به خانه پدر طفل بیاورد. انجام مراسم ختنه بدین ترتیب است که بعد از اتمام یک هفته شادمانی، ‘کروه’ طفل را محکم در بغل مى‌گیرد و شخصى که در اصطلاح محلى به ‘دلاک’ معروف است با تیغ سلمانى عمل ختنه را انجام مى‌دهد و خون بچه بر دامان ‘کروه’ مى‌ریزد.با این کار پیمان دوستى و عطوفت بین خانواده طفل و ‘کروه’ بسته مى‌شود و طفل حتى در بزرگسالى نیز به ‘کروه ‘ خود اهمیتى بیش از پیش مى‌دهد و احترام او را به‌جا مى‌آورد. پس از پایان مراسم، ‘کروه’ نیز مانند سایر مدعوین به خانه خود مراجعت مى‌کند، ولى بعد از ده روز به همراه زن خود به خانه پدر طفل مى‌آید و براى طفل، پدر و مادر و منسوبین او هدایائى مى‌آورد. در بازگشت ‘کروه’ پدر و مادر طفل نیز هدایائى از قبیل گاو و گوسفند به وى و زن او مى‌دهند و بدین ترتیب از آنها قدردانى مى‌نمایند.
پارک جنگلی شیخ تپه، با وسعت ۴۴ هکتار در جنوب شرقی ارومیه بر ارتفاعات مشرف به شهر و در مجاورت تپه باستانی شیخ تپه واقع شده است. این تپه جزو تپه های باستانی متعلق به دوره مادها پیش از رواج دین زرتشت است که امروزه به دلیل ساخت و سازهای شهری اثری از آن باقی نمانده است.
آدرس : آذربایجان غربی – ارومیه بلوار نبوت
در یک کیلومتری دریاچه ارومیه در دهستان نازلو چای کوهی به نام زنبیل وجود دارد که چشمه های آب از دامنه های شرقی این کوه و شرق سپرغان نشأت می گیردکه یکی از چشمه های به چشمه کوه زنبیل معروف است . این چشمه در فاصله تقریبی ۳۶ کیلومتری از شمال شرق ارومیه قرار دارد . چشمه آب معدنی زنبیل به صورت طبیعی حوضچه ای دایره ای شکل دارد که قطر تقریبی آن ۴ متر و عمق آن نیز بین ۲۰ تا ۲۵ سانتی متر است و از کف این چشمه به صورت مداوم گاز خارج می شود .دور تا دور چشمه سنگ کاری شده است و از زمانهای نه چندان دور در هر ثانیه حدود ۱۰ لیتر آب از این چشمه خارج می گردید که این مقدار هم اکنون کاهش چشمگیری داشته است . آب این چشمه دارای سولفات و بی کربنات کلسیک و منیزیم آهن دار است که بر روی سنگ کاریهای اطراف آن رسوبات آهنی دیده می شود . اگر حدود ۶۰ ۷۰ متر به سمت جنوب این چشمه حرکت کنیم چشمه ای دیگر می بینیم که دارای همین خاصیت آبی می باشد ولی مقدار آبی که از آن خارج می شود کمی بیشتر از چشمه زنبیل است .
مجموعه چشمه های هفت آباد در فاصله ۴۵ کیلومتری از شهر ارومیه در بخش سیلوانا و محال مرگور و در روستای به نام هفت آباد قرار دارد این چشمه در کنار رود باراندوز چای و در دامنه سرسبز یک کوه آتشفشانی خاموش قرار گرفته و همین امر باعث ایجاد ترکیبی زیبا از طبیعت شده است و مکان مناسبی برای گردش مردم ایجاد کرده است. بر روی چشمه اصلی آب گرم هفت آباد و استخری توسط یکی از اهالی روستا که چشمه در زمین های او قرار دارد ساخته شده است ساخت این استخر برای جمع آوری آب چشمه و شنای بهتر گردشگران صورت گرفته است.دمای تقریبی آب چشمه بین ۳۲ تا ۳۴ درجه است و برای بسیاری از بیماری های استخوانی خاصیت درمانی دارد.چشمه آب گرم هفت آباد در روزهای گرم تابستان پذیرای مهمانان و گردشگرانی است که می خواهند خاطره خوبی از منطقه داشته باشند.
از دیگر مکان های دیدنی ارومیه آبشار سوله دوکل است، این آبشار که به دیزج هم معروف است، یکی از بلندترین آبشار های ایران است و منظره فوق العاده زیبایی دارد. و بیشتر سال گردشگران زیادی به این مکان سر میزند و از محیط فوق العاده این آبشار لذت می برند. این آبشار در دامنه کوه دالانپر در نوار مرزی ایران ترکیه و عراق قرار گرفته است. جالب است بدانید این کوه متعلق به سه کشور ایران و عراق و ترکیه است.
آدرس آبشار سوله دوکل : جنوب غربی ارومیه – روستای دیزج از توابع زیوه
یکی از پربازدیدترین مکان های دیدنی ارومیه دره قاسملو است که سالانه گردشگران زیاد به این مکان سر میزند این دره قاسملو جزوه تفریگاه های مهم ارومیه است. از دلایل گردش پذیر بودن این مکان چشم انداز های طبیعی و همچنین چشمه هایی که در داخل باغ ها و دره ها است . بهترین زمان بازدید از دره قاسملو در فصل بهار و تابستان است. آدرس دره قاسملو : در حدفاصل بین ارومیه و اشنویه
اگر به ارومیه سفر کردید حتمان به موزه این شهر سر بزنید. در یک کلام فوق العاده و یکی از بهترین موزه های ایران است. این موزه از سال ۱۳۴۶ آغاز به کار کرده است و دارای اشیای باستانی و تاریخی دوره های مختلف تاریخی است. همچنین در این موزه کتاب های خطی گران بهایی وجود دارد که با دیدن آن ها شگفت زده خواهید شد. وسایل بسیار دیگری هم در این موزه وجود دارد. ولی دیگر اینجا بیان نمی کنیم تا خود بروید و آن ها را تماشا کنید و لذت ببرید.
آدرس موزه : ارومیه – خیابان بهشتی
بازار ارومیه که از دیرباز یکی از پربازدیدترین بازار های ایران است معماری این بازار به دوران صفویه باز می گردد این بازار جزوه بازار های است که معماری قدیمی خود را حفظ کرده است و بخاطر همین موضوع علاقه مندان زیادی دارد. این بازار حدود ۱۰۰۰ در مغازه مخلتف دارد که تنوع خیلی خوبی برای یک بازار است. اگر به ارومیه رفتتید حتمان به بازار سر بزنید.
آدرس بازار تاریخی ارومیه : جنوب شرقی ارومیه
این دریاچه کنار دریاچه ارومیه قرار دارد اما سال ها بود که گردش زیادی به آنجا نمی رفت اما رفته رفته با اتفاقاتی که برای دریاچه ارومیه افتاد دریاچه مارمیشو هم جزوه مناطق گردشگری پربازدید شهر ارومیه شد. از جاذبه های دریاچه مارمیشو طبیعت فوق العاده زیبا و کوهستانی این منطقه است اما یک توصیه مهم بهترین فصل بازدید از دریاچه مارمیشو تابستان است ولی در فصل بهار هم می توانید به این منطقه بروید ولی در فصل زمستان بهتر است از این منطقه دیدن نفرمایید.
آدرس دریاچه مارمیشو : ۴۵ کیلومتر بعد از غرب شهر ارومیه
این روزها کسی نیست که دریاچه ارومیه را نشناسد، به خصوص بحران بی‌آبی‌ای که این سال‌ها گریبان دریاچه را گرفته بود و اسمش را سر زبان‌ها انداخت و باعث شد که همه این دریاچه مهم ایران را بشناسند. دریاچه ارومیه یکی از بزرگترین دریاچه‌های آب شور جهان است. این دریاچه در گذشته با نام‌های دریاچه رضاییه، چیچست (به معنای درخشنده) و کبودان نامیده می‌شد. دریاچه ارومیه از اواسط دهه ۸۰ شروع به خشک‌شدن کرد، اما با برنامه‌هایی که برای احیای دریاچه انجام شد و بارش‌های سال ۹۴ دریاچه دوباره تا حدی جان گرفت. دیدن این دریاچه بزرگ که شهرت جهانی دارد و یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های طبیعی ایران است را در سفرتان از دست ندهید.
این قلعه از دور شبیه جزیره‌ای سنگی دیده می‌شود. قدیم‌ها که دریاچه پر آب بود کاظم‌داشی به صورت شبه‌جزیره‌ای در دریاچه ارومیه قرار داشت، اما امروز بیشتر آن در خشکی قرار گرفته. این قلعه در دلش داستان‌ها و اتفاق‌های تاریخی زیادی را جا داده است. روایت است که هلاکوخان مغول اموال قیمتی‌اش را در این قلعه پنهان کرده بود. این قلعه در زمانهای مختلف پناهگاه ساکنان هفت روستای اطراف بوده و اسمش را از کاظم خان فرمانده شجاع محافظ روستا گرفته است. در زمان جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم هم از این قلعه به عنوان پناهگاه استفاده می‌شده.
کلیسای سیر یکی از آثار سنگی استان بوده و تمام دیوارها و سقف آن را با سنگهای نامنظم بصورت بسیار ماهرانه و در نهایت استحکام ساخته اند . بنا از دو قسمت تشکیل یافته است که شامل ورودی نسبتاً کوتاه و سالن اول نیایش و محراب و اطاقهای اطراف آن می باشد . و قسمت بعدی سالن دیگری است که بموازات سالن اول و اطاقهای کوچکی که به پشت محراب ارتباط دارند قرار گرفته است .
قلعه دم دم در سال ۱۰۱۸ هجری قمری بر فراز کوهی به همین نام در ارتفاعات برادوست در ۱۸ کیلومتری جنوب غربی ارومیه ساخته شده است. این قلعه به علت ارتفاع زیاد از سمت شمال و جنوب واتصال آن به صخره سمت غربی که نزدیک به زمین است، دارای حصار محکم و دروازه ای از در سمت جنوبی است.
بنای سه گنبد ارومیه ، نام برجی در جنوب‌شرقی شهر ارومیه مرکز استان آذربایجان‌غربی در ایران است. بنای سه گنبد ارومیه آرامگاه بوده و در سال ۵۸۰ قمری و یکی از جاذبه های گردشگری و جاهای دیدنی ارومیه می باشد . مقبره یا برج آجری سه گنبد متعلق به قرن ششم هجری بوده و در مدخل بناسه کتیبه به خط کوفی باقی مانده است.
یخچال نُه پله یا دوققوز پله بوزخاناسی که در گذشته محل تهیه و انبار یخ بوده است، در محله قدیمی عسگرخان و در کنار نهر کوچکی به نام دره چای در شهر ارومیه قرار دارد.
آبشار شملکان ارومیه در استان آذربایجان غربی واقع است. این آبشار در جوار روستای شملکان در نزدیکی ارومیه واقع شده است. در بسیاری از کتب و نشریات نام این آبشار را به اشتباه شلمکان عنوان کرده اند که صحیح نیست.
روستای سرسبز و خوش آب وهوای بند در فاصله تقریبی سه کیلومتری و در جنوب غربی شهر ارومیه و در کوهپایه یک کوه قرار دارد.امروزه روستا بند تقریبا شکل روستایی خود را از دست داده و آن را به عنوان یک منطقه تفریحی محبوب به حساب می آورن.این روستا قدمت سه هزار ساله دارد و یکی از روستاهای قدیمی منطقه به حساب می آید.
سد شهرچای در تاریخ ۲۸ اردیبهشت ۱۳۸۴ با حضور معاون رییس جمهور به بهره برداری رسیده است، سد شهر چای ارومیه در ۱۲ کیلومتری شهر ارومیه با ارتفاع ۸۴ متر از بستر رودخانه و قابلیت ذخیره ۲۲۰ میلیون متر مکعب آب برای تامین ۱۲۵۰۰ هکتار اراضی کشاورزی مناطق پایین دست ارومیه و آب شرب و همین طور صنعت شهر ارومیه بر روی رودخانه شهر چای ساخته شده است.
برکه دالامپر که آنرا در زبان محلی گله زین می نامند در ارتفاع ۱۶۰۰ متری در کنار کوه دالامپر در استان آذربایجان غربی به صورت طبیعی به وجود آمده است. این برکه در۳۵ کیلومتری جنوب غربی ارومیه قرار دارد. وسعت تقریبی این برکه در حدود یک هکتار باشد.اما در فصلهای مخلف سال وسعت آن تغیر پیدا می کند.
یکی از مراکز گردشگری طبیعی و جاهای تفریحی شهر ارومیه پارک شهر یا اللرباغی می باشد پارک ساحلی ارومیه یا پارک اللرباغی یکی از طولانی ترین پارک های شهرچایی در شمال این پارک ساحلی درجریان است موقعیت این پارک در حد فاصل اوچ گوزلو کورپوسو یا قویون کورپوسو می باشد این پارک در جنوب شهر ارومیه و حاشیه خیابان والفجر قرار دارد .
مدرسه هدایت ارومیه در ابتدا یکی از خانه‌های قدیمی شهر ارومیه و متعلق به یکی از بزرگان ایل قاجار بوده است که در سال ۱۳۴۷ توسط مالک جدید به مدرسه تغییر کاربری داد. متأسفانه به علت تخریب کتیبه‌های مربوط به بنا، تاریخ دقیق احداث و نام معمار سازنده آن مشخص نیست اما با توجه به نوع مصالح و فرم معماری، تاریخ احداث آن به اواخر دوره قاجار می‌رسد.
این خیابان یکی از شلوغ‌ترین خیابان‌های شهر است که مناطق مختلف شهر را به هم متصل می‌کند. این خیابان به کبابی‌هایش معروف است، اما غیر از رستوان، چند سالی است که به خاطر فروشگاه‌های زیاد به خصوص فروشگاه‌های لوازم خانگی و آشپزخانه و جهیزیه، به یک بازار محبوب تبدیل شده است. در این فروشگاه‌ها می‌توانید آخرین محصولات و لوازم خانگی صوتی و تصویری، ظروف آرکوپال و کریستال و چینی و انواع لوازم و خرده‌ریز آشپزخانه را بخرید.
این مجتمع تجاری را به نام بازار رضا هم می‌شناسند و یکی از بزرگترین مراکز خرید در ارومیه است. این بازار در خیابان امام قرار دارد و یک ورودی آن در خیابان بعثت است. قسمت بزرگی از این بازار به فروش کیف و کفش و روسری و پارچه اختصاص دارد، البته پوشاک زنانه و مردانه هم در آن به فروش می‌رسد. این بازار صد متر با بازار بزرگ و عطایی فاصله دارد.
پاساژ پاکو در ارومیه شهرک فرهنگیان بازارچه اول شمالی و در کوچه اول خیابان شمالی قرار دارد. این مرکز تجاری یکی از جدیدترین مراکز خرید شهر است که سه طبقه دارد. بیشتر مغازه‌های این مجموعه به فروش پوشاک مردانه و زنانه، لوازم آرایشی، پوشاک کودکان و… اختصاص دارند.
این پاساژ در شهرک فرهنگیان اول شمالی با مساحت ۱۷۰۰ مترمربع، در حال ساخت است. بخش زیادی از این پاساژ به فضای باز اختصاص یافته است. این مجموعه، شهر بازی و محلی برای سرگرمی بچه‌ها دارد و سیستم سرمایش و گرمایش مرکزی، دمای آن را کنترل می‌کند. پارکینگ اختصاصی با ظرفیت ۲۰۰ خودرو برای این مجموعه در نظر گرفته شده است.
این مجتمع تجاری در خیابان امام خمینی در مرکز شهر ارومیه قرار دارد و یکی از قدیمی‌ترین مراکز تجاری شهر است. این پاساژ، ۵ طبقه دارد و بازار اصلی آن در طبقات زیرزمین، همکف و طبقه‌ی اول است. در طبقه‌ی زیرزمین، بیشتر فروشگاه‌ها به عینک و نقره اختصاص دارند. چند مغازه مخصوص یونیفرم‌های پرستاری و لوازم دانشجویی هم در آن دیده می‌شود. در طبقه‌ی همکف، ۸۰ درصد مغازه‌ها به عینک‌فروشی اختصاص یافته و به همین دلیل اکثر اهالی شهر این پاساژ را به عنوان بازار عینک‌فروشی می‌شناسند. گرچه طبقات بالاتر رونق چندانی ندارند و به دلیل مشکلات زیاد از جمله قدیمی بودن و پله‌های باریک و نامناسب، تقریبا خالی هستند، طبقات پایین روزانه میزبان خریداران زیادی هستند که در جست و جوی کالای مورد نظر خود، به تک تک مغازه‌ها سر می‌زنند.
پاساژ امیرکبیر یکی از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین مراکز خرید ارومیه است و در خیابان خیام جنوبی قرار دارد. به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب، پر رفت و آمد و پررونق است. خیابان خیام، سنگ فرش است و ماشین از آن عبور نمی‌کند و پاساژهای زیادی دارد. به همین دلیل جای مناسبی برای گشت و گذار و خرید است. این مجتمع تجاری، سه طبقه دارد؛ زیرزمین، همکف و طبقه‌ی بالا. طبقه‌ی زیرزمین، با حوض زیبا و گل‌ها و گلدان‌های زیبا مزین شده است. فروشگاه‌های این بازارچه کالاهایی از قبیل زیورآلات، نقره، ساعت، عطر دارند. فروشگاه‌های محصولات فرهنگی هم در این مجموعه وجود دارد.
پاساژ انصار، در خیابان امام و در مرکز شهر قرار دارد و دارای سه طبقه و روباز است. طبقه‌ی زیرزمین مختص انواع چاپخانه و فروش کاغذ است. در طبقه‌ی همکف و اول، فروشگاه‌های کارت عروسی است و چندین مغازه‌ی کیف و کفش مجلسی و ورزشی هم در بین آنها دیده می‌شود. این پاساژ یکی از مراکز خرید قدیمی ارومیه است و به همین دلیل بنایی کهنه دارد، اما به خاطر موقعیت جغرافیایی عالی و قرار گرفتن در یک خیابان شلوغ رونق خوبی دارد.
این مجتمع به تازگی در خیابان امام یعنی در مرکز شهر ارومیه ساخته شده است. این مجموعه از لوکس‌ترین پاساژهای شهر است و انواع لوازم آرایشی و بهداشتی و پوشاک زنانه و مردانه از معتبرترین برندهای ایرانی و خارجی در آن به فروش می‌رسد.
مجتمع تجاری استادان در خیابان استادان ارومیه قرار دارد و یکی از شیک‌ترین مراکز خرید ارومیه است. انواع لباس مردانه و زنانه فاخر را از این پاساژ می‌توانید تهیه کنید.
مجتمع تجاری یاقوت در شهرک فرهنگیان ارومیه اول شمالی (بازار مهین آباد) قرار گرفته است. پاساژ یاقوت در ۶ طبقه میزبان همشهریان و خریداران است و مغازه‌های متعددی برای فروش پارچه، کیف و کفش، لوازم آرایشی، پوشاک مردانه و… دارد.
این مجتمع تجاری در خیابان استادان ارومیه در کنار مجتمع عازمی قرار دارد. مجتمع تجاری میلاد نور نمای بسیار جالبی دارد و خرید از این پاساژ به دلیل دسته‌بندی اجناس در طبقه‌های مختلف بسیار راحت شده است.
مجتمع تجاری جلالی ۱ یکی از پاساژهایی است که باعث رونق گرفتن بازارچه اول شمالی (مهین آباد) شده است. این مجتمع ۵ طبقه دارد که طبقه‌ی زیرزمین آن را پارچه‌سرا و طبقه همکف آن را زرگری و بدلیجات و طبقات بالای آن را لوازم آرایشی بهداشتی و پوشاک مردانه و زنانه تشکیل داده است. نمای داخلی و خارجی زیبای این مجتمع و همچنین وجود چندین پله برقی در این مجتمع باعث شده پاساژی لوکس و مدرن به نظر بیایید. این مجتمع دارای دو ورودی است که ورودی اصلی آن روی بلوار ایثار است و ورودی دوم در کوچه اول شمالی است.
پاساژ پردیس یک مرکز تجاری زیبا و لوکس برای خرید و یکی از بهترین پاساژ های ارومیه است که اجناس موجود در آن، اغلب لباس وکیف و کفش زنانه و مردانه با مارک های معتبر ساخت ترکیه است. این پاساژ شش طبقه دارد و پارکینگ دارد.
خیابان خیام جنوبی ارومیه که به خیابان بزرگ شهر ارومیه یعنی خیابان امام متصل است و در نزدیکی مرکز شهر ارومیه و بازار بزرگ قرار دارد یکی از پررفت و آمدترین خیابان‌ها و بازار‌های شهر است. عبور و مرور وسایل نقلیه در این خیابان ممنوع است.روبروی این خیابان، خیابان خیام شمالی قرار دارد که محل مطب پزشکان و فروشگاه‌های تجهیزات پزشکی است.
اگر می‌خواهید یک وعده غذای سنتی لذیذ و عالی نوش جان کنید، سفره‌خانه کشکول انتخاب مناسبی است. فضایی گرم و صمیمانه و محیطی کاملا تمیز و بهداشتی از مهم‌ترین ویژگی‌های این رستوران است. غذا در این رستوران در ظرف‌های بسیار زیبا و سنتی سرو می‌شود. غذاهای متنوع و لذیذ منوی این رستوران، هر سلیقه‌ای را راضی می‌کند. غذاهایی مثل دیزی، کشک بادمجان و دلمه در منوی این رستوران دیده می‌شود. بعد از غذا می‌توانید چای هم سفارش دهید و در استکان‌های کمرباریک و زیبا، لذت نوشیدن چای در یک سفره‌خانه‌ی زیبا را تجربه کنید.
آدرس: ارومیه، خیابان برق، بعد از ساختمان فرماندارى، نرسیده به تقاطع دانشکده، نبش کوى بهار، جنب زیرگذر ۷
اگر دوست دارید در محیطی شیک و آرام غذا بخورید، رستوران دیاکو را انتخاب کنید. رستورانی که به کباب‌ها و استیک‌هایش مشهور است. در این رستوران علاوه بر غذاهای ایرانی، انواع غذاهای بین‌المللی هم پیدا می‌شود، بنابراین برای زمانی مناسب است که با همراهان خود اختلاف سلیقه دارید. در این رستوران با هر سلیقه و ذائقه‌ای غذایی باب میل‌تان پیدا می‌کنید و از خوردن آن لذت خواهید برد.
آدرس: ارومیه، بلوار جام جم، بین خیابان‌های گلشهر ۱ و ۲ ، نبش کوچه ۱۵
اگر از اهالی شهر در مورد بهترین رستوران سوال کنید، مطمئنا اسم فلامینگو را زیاد خواهید شنید. رستورانی که کباب‌هایی فوق‌العاده دارد. اگر از علاقه‌مندان به سالاد و سبزیجات هستید، در این رستوران، تنوع سالادهای لذیذ و متفاوت، توجهتان را جلب خواهد کرد.
آدرس: ارومیه، خیابان کاشانی، جنب اداره شرکت نفت، نرسیده به سه راه باکری
این رستوران یکی از محبوبترین رستوران‌ها در ارومیه است. ته دیگ یکی از لذیذترین و مهم‌ترین بخش‌های غذاهای ایرانی است که طرفداران فراوانی دارد. این رستوران هم به نام گازماخ یا همان ته دیگ نام‌گذاری شده است. اگر عاشق ته دیگ هستید (که حتما هستید)، در این رستوران از خوردن بهترین غذاها همراه با یک تکه ته دیگ بزرگ لذت ببرید.
آدرس: ارومیه، پل قویوق، روبه‌روی پاسگاه مرکزی موقتی
اگر در سفر از خوردن غذاهای سنتی و اصیل خسته شدید و دل‌تان فست فود و انواع سوخاری خواست، رستوران مون لایت را انتخاب کنید که یکی از بهترین‌ها در ارومیه است و پیتزا و سوخاری‌های معروفی دارد. علاوه بر کیفیت غذا، یکی از دلایل جذابیت و محبوبیت این فست فود، فضای آن است که به زیبایی نورپردازی شده و صدای موسیقی ملایمی در آن به گوش می‌رسد.
آدرس: ارومیه، بلوار نبوت، قبل از اتوبان والفجر
رستوران غزال یکی از بهترین رستوران‌های ارومیه است که بهترین غذاها را با تازه‌ترین و مرغوب‌ترین مواد اولیه تهیه می‌کند و در محیطی دوست‌داشتنی از مهمانان خود پذیرایی می‌کند.
آدرس: ارومیه خیابان استادان، روبروی اداره اوقاف
اگر از خوردن غذاهای ایرانی و محلی خسته شدید، رستوران ایتالیایی و ترکی سوپر استار را امتحان کنید. سرویس‌دهی این رستوران بسیار عالی است و پرسنل آن رفتاری گرم و صمیمانه دارند. منوی این رستوران، ترکیبی از غذاهای ایتالیایی و ترکی است و تنوع زیادی دارد که دست شما را برای انتخاب باز می‌گذارد.
آدرس: ارومیه بلوار امام علی، روبروی پارک دانشجو، بین خیابان درستکار و بلوار مولوی
رستوران حاجی بابا فضایی شیک و مرتب دارد و کیفیت غذاهای آن قابل توجه است.
آدرس: ارومیه، انتهای خیابان دانشکده، جاده بند، ابتدای بوعلی
رستوران مولوی، یکی از رستوران‌های معروف شهر است که تقریبا همه آن را می‌شناسند. اگر می‌خواهید بهترین غذاهای اصیل ایرانی و انواع خورش را با کیفیتی فوق‌العاده نوش جان کنید، حتما این رستوران را انتخاب کنید.
آدرس: ارومیه میدان مولوی ، بلوار مولوی ، رستوران مولوی
رستوران نوشان یک سالن دو طبقه و آلاچیق در فضای باز دارد. بنابراین اگر دوست دارید غذایتان را بیرون از سالن و در محیط باز نوش جان کنید، می‌توانید این رستوران را انتخاب کنید. آدرس: ارومیه، جاده بند
فضا و محیط رستوران باران، بسیار راحت و زیبا است. غذاهای باکیفیت و لذیذی را می‌توانید در رستوران باران نوش جان کنید. آدرس: ارومیه جاده بند، روبروی رودخانه
رستوران خوان سالار به غذاهای لذیذ ایرانی و انواع کباب‌های خوشمزه‌اش شهرت دارد. اگر غذای اصیل ایرانی و کباب باکیفیت می‌خواهید، به این رستوران سر بزنید.
آدرس: ارومیه، خیابان دانشکده، پایین مرکز خرید دانشکده
تعداد غذاهای منوی رستوران عباس کبابچی زیاد نیست و تنوع قابل توجهی ندارد، ولی کیفیت غذا عالی است. انواع کباب، دیزی و چند نوع خورش در منوی این رستوران دیده می‌شود که با توجه به علاقه‌ی خود می‌توانید هر کدام را که دوست داشتید، انتخاب کنید.
آدرس: ارومیه خیابان مطهری، نرسیده به تقاطع مدنی
اگر از دوستداران غذای دریایی هستید، در رستوران دلفین می‌توانید بهترین ماهی و میگو را با تنوع وسیعی از سالادها و چاشنی‌ها نوش جان کنید. بشقاب مخصوص دلفین، یکی از غذاهای منوی رستوران است که پیشنهاد می‌کنیم حتما آن را امتحان کنید.
آدرس: ارومیه، آزادگان ۱، بین فلکه بهداری و فلکه مولوی ۲
رستوران میلاد جزو رستوران‌های خوبی است که منوی کافی‌شاپ هم دارد. در این رستوران می‌توانید در بهترین فضاهای باز، غذا یا نوشیدنی مورد علاقه‌تان را نوش جان کنید و لذت ببرید.
آدرس: ارومیه، جاده بند
سوغات محبوب شهر ارومیه
نقل محبوبترین و پرطرفدارترین سوغات ارومیه است. نقل از گذشته در میان ما ایرانی‌ها جایگاه خاصی داشته و در بسیاری از مواقع به‌جای قند در کنار چای مصرف می‌شده است. امروز بسیاری از نقل‌هایی که در سطح شهرها دیده می‌شود با دستگاه ساخته می‌شود، درگذشته ساخت نقل به روش سنتی کاری بسیار سخت بود.برای تهیه نقل به روش سنتی ابتدا شکر را حرارت می‌دهند تا ذوب شود و سپس مغزهایی از خشکبار را به آن اضافه می‌کنند و در نهایت اسانس و مزه موردنظر را به آن اضافه می‌کنند. طعم‌دهنده‌های رایج در ارومیه برای مزه‌دار کردن نقل عبارت‌اند از بیدمشک، دارچین، زعفران، وانیل و اسانس میوه‌های مختلف. نقل‌ها از نظر اندازه هم دسته‌بندی‌هایی دارند و در اندازه‌های ریز، متوسط و درشت به فروش می‌رسند. می‌توان گفت نقل یکی از خوشمزه‌ترین سوغاتی‌های ارومیه است. نقل‌های ارومیه در مزه‌های مختلفی ازجمله نقل بیدمشک، نقل زعفرانی و نقل گل محمدی عرضه می‌شود و به دلیل محبوبیت این سه طعم مختصر توضیحی در رابطه با هر یک از طعم‌ها در ادامه شرح داده می‌شود.
بیدمشک یکی از گیاهان بومی ارومیه است. برای تهیه نقل بیدمشک، خلال بادام را برای مدتی در گیاه بیدمشک می‌خوابانند و سپس روکش سفید را از شکر و آب باهم ترکیب می‌کنند. پس از طی کردن این مراحل نقل تقریبا آماده سرو شدن است، ولی درنهایت فن نهایی بر روی کار اجرا می‌شود. برای بهتر شدن مزه نقل‌ها در انتها به نقل‌ها عرق بیدمشک اضافه می‌کنند. عمل معطر کردن خلال بادام با عرق بیدمشک کاری بسیار هزینه‌بر است و باید توجه کرد که بسیاری از نقل‌ها با اسانس بیدمشک معطر شده‌اند. نقل بیدمشک به نقل ابریشمی معروف است، چون ظاهری شبیه به ابریشم دارد.
مراحل تهیه نقل زعفرانی هم شبیه به مراحل تهیه نقل بیدمشک است با این تفاوت که در تهیه این نقل از گردو برای مغز استفاده می‌شود و برای روکش کردن نقل‌ها از اسانس زعفران استفاده می‌شود.
گل محمدی عطر و بویی خوش دارد و ما ایرانی‌ها در تهیه دوغ، ماست و بسیاری از خوراکی‌های دیگر از آن به‌عنوان یک اسانس خوش‌بوکننده و طعم‌دهنده استفاده می‌کنیم. طرز تهیه نقل گل محمدی هم شبیه به تهیه نقل بیدمشک است با این تفاوت که در مرحله مزه‌دار کردن از گل‌های خشک‌شده محمدی استفاده می‌شود و ظاهری بسیار زیبا و وسوسه‌کننده دارد.
حلوای هویج ارومیه
حلوای هویج، از سوغاتی‌های محبوب ارومیه است. حلوای هویج از گردو، شیره انگور و هویج درست می‌شود. مردم ارومیه از حلوای هویج به‌عنوان خوراکی ویژه شب یلدا استفاده می‌کنند و تهیه این خوراکی در شب یلدا در سایر شهرهای استان آذربایجان غربی هم رواج دارد. اگر به ارومیه سفر کردید حتما حلوای هویج را امتحان کنید.
حلوای گردو
حلوای گردو یکی از لذیذترین خوراکی‌های ارومیه است. حلوای گردو به جهت داشتن گردو و شیره انگور طبعی بسیار گرم دارد به همین دلیل استفاده از آن در شب‌های سرد بسیار مرسوم است. برای تهیه حلوای گردو، در یک دیگ مسی شیره انگور، گلوکز و شکر را حرارت می‌دهند و بعد از اینکه مواد به جوش آمد، گیاه چوبک را به آن می‌افزایند و به مدت دو تا سه ساعت در دستگاه مخصوصی هم می‌زنند تا سفت شود و در پایان مغز گردو و پسته را به آن اضافه می‌کنند. شهرت و محبوبیت این حلوا به حدی است که علاوه بر مصرف این حلوا در ارومیه مقدار بسیاری از آن به دیگر نقاط ایران صادر می‌شود و به‌عنوان یک سوغات محبوب از شهر ارومیه موردتوجه بسیاری از مردم است.
استان آذربایجان غربی یکی از خوش آب و هوا ترین استان‌های ایران است که به دلیل مساعد بودن آب و هوای این منطقه گیاهان دارویی و کوهی زیادی در این منطقه پرورش داده می‌شود. از بسیاری از گیاهان دارویی و کوهی عرقیجات تهیه می‌شود که این عرق‌ها برای درمان بسیاری از بیماری‌ها مفید و مؤثر است. از معروف‌ترین عرقیات ارومیه می‌توان به عرق بیدمشک و بادرنجبویه اشاره کرد. از دیگر عرقیجات مفید این منطقه می‌توان به عرق بهارنارنج، گلاب، بومادران، برگ بید، برگ گردو، بابونه، پونه، ترخون، پیچک، خاکشیر، شاتره، شوید، شنبلیله، گل‌گاوزبان، کلپوره، کیالک، کاکوتی، کاسنی، کرفس، مرزه، نسترن، کاهو، هندوانه کوهی، یونجه و هفت گیاه اشاره کرد.
بیدمشک گیاهی است که به فراوانی در آذربایجان غربی یافت می‌شود و در بسیاری از زمینه‌ها از آن استفاده می‌شود. از عرق بیدمشک برای معطر کردن غذا، شربت استفاده می‌شود. ازجمله خواص دارویی عرق بیدمشک می‌توان به درمان سرگیجه، کم‌خونی و تقویت قلب اشاره کرد.
بادرنجبویه داروی موردعلاقه ابوعلی سینا بود که جهت تقویت قلب و انبساط روح تجویز می‌کرده است. استفاده از بادرنجبویه به‌عنوان داروی ضدافسردگی در قرن هفدهم رواج داشته است. آزمایش‌های جدید بر روی حیوانات نشان می‌دهد که این گیاه همانند یک داروی مسکن بر روی دستگاه عصبی مرکزی عمل می‌کند و به همین دلیل آرام‌بخشی مؤثر است. از بادرنجبویه برای درمان ضایعات ویروس مثل تبخال هم استفاده می‌شود.
شیرینی‌های ارومیه قدمت بسیاری دارد و از گذشته در ارومیه افراد به پخت شیرینی مشغول بودند، ولی امروز به‌صورت کارگاهی پخته می‌شود. ازجمله شیرینی‌های سنتی ارومیه می‌توان به لوزانک، تنور شیرینی سی، سوجوق، تره حلوا، دوشاب حلوا و نسا حلوا اشاره کرد.
لوزانک یا باستخ در زبان محلی ارومیه، شیرینی است که از شیره انگور، نشاسته، گلاب و آب تهیه می‌شود و در ظاهر به مسقطی شباهت دارد. برای تزئین لوزانک از مغز پسته و گردو استفاده می‌شود.
در تهیه این شیرینی، از ماست و آرد استفاده می‌شود. پس از مخلوط کردن ماست و آرد به شیرینی شکر اضافه می‌شود و بعد از فرم دادن به خمیر روی آن تخم‌مرغ زده و در تنور می‌گذارند و این شیرینی انتخاب خوبی به‌عنوان سوغات است.
سوجوق از شیرینی‌های خوشمزه ارومیه است. برای تهیه سوجوق از شیره انگور و نشاسته و گلاب استفاده می‌شود. پس از مخلوط کردن این مواد خمیری حاصل می‌شود که داخل آن را بامغز گردو پر می‌کنند، سپس به‌صورت نواری گرد به آن شکل می‌دهند، به قطعه‌های کوچک برش می‌زنند و با پودر نارگیل آن را تزئین می‌کنند.
خوراکی‌های خوشمزه ارومیه تمامی ندارد، یکی از لذیذترین خوراکی‌ها و سوغاتی‌های ارومیه، نان‌های سنتی این شهر است. ازجمله نان‌های سنتی ارومیه می‌توان به تنوره چره، یخاچره، ارده، جزلا چره و تاواچره اشاره کرد. تنور چره نانی سنتی است که در بسیاری از روستاهای آذربایجان پخته می‌شود. ازجمله مواد استفاده‌شده در این نان می‌توان به چره آرد گندم، نمک و آب اشاره کرد. یخاچره نانی است که از ترکیب آرد گندم و شیر تهیه می‌شود و روی آن را با زرده تخم‌مرغ آغشته می‌کنند. نان ارده، از ترکیب آرد و شیر و خمیر نان به وجود می‌آید. پس از ترکیب مواد و تقسیم خمیر به قطعات کوچ روی آن را با زرده تخم‌مرغ می‌پوشانند و سپس آن را در روغن سرخ می‌کنند. جزلا چره نانی است که از ترکیب آرد و کمی پیاز و دنبه پخته می‌شود. و اما نان تاواچره، این نان لذیذ از ترکیب آرد گندم، آب و گردو تهیه می‌شود.
در کنار خوراکی‌های خوشمزه ارومیه، نباید صنایع‌دستی زیبای این شهر را فراموش کرد. صنایع‌دستی ارومیه کم نیستند و ازجمله آنها می‌توان به گلیم، معرق، سفالگری، جاجیم، منجوق‌دوزی، وسایل چوبی، رنگرزی و چاپ‌های سنتی و منبت‌کاری اشاره کرد.
ارومیه را می‌توان به‌عنوان یکی از قطب‌های فرش دستباف ایران شناخت که سهم زیادی از صادرات فرش کشور متعلق به این منطقه است. در میان شهرهای استان‌های آذربایجان غربی خوی، ارومیه، تکاب، بوکان، شاهین‌دژ و میاندوآب در زمینه بافت فرش نفیس پیشرو هستند، اما در این میان فرش ریز ماهی و افشار آهنین شهرهای خوی و تکاب به دلیل ظرافت و استحکام بالا شهرت زیادی دارند و حتی در سطح بین‌الملل هم شناخته‌شده است. ازجمله شاخص‌ترین ویژگی‌های فرش دستباف آذربایجان غربی رنگ و طرح آن است، که علاوه بر ثابت بودن زیباست.
یکی از رایج‌ترین صنایع‌دستی ارومیه ظریف‌کاری بر روی چوب است. در این هنر زیبا بر اساس یک طرح مشخص قطعات چوب را بر روی شی‌ء توسط چسب قرار می‌دهند و مراحل انجام این کار شباهت بسیاری با منبت‌کاری دارد. چوب مورداستفاده در ظریف‌کاری چوب درخت سنجد، گلابی، گردو، صنوبر و سرو است.
رودوزی از شاخه‌های هنر سوزن‌دوزی است که برای ایجاد آن روی پارچه ساده را به‌وسیله نخ‌های ابریشمی رنگی می‌پوشانند و ایجاد طرح بر روی این پارچه‌ها بیشتر یک طرح و نقشه‌های ذهنی است. این کار توسط زنان و دختران خانه‌دار در کنار کارهای روزمره برای پر کردن اوقات بیکاری انجام می‌شود.
پیکرتراشی در ارومیه هنر ایجاد مجسمه‌های از جنس چوب است. درواقع پیکرتراشی همان هنر ساخت مجسمه‌های سنگی یا چوبی است که از قرن‌ها پیش رایج بوده است. قدمت این هنر در ایران بسیار قدیمی است، چرا که در آثار تخت جمشید نیز از نقش برجسته تا مجسمه می‌توان شاهد بود.
کلیه فرآورده‌هایی که به‌وسیله قلم‌مو، قالب و شابلون رنگ‌آمیزی می‌شود و پذیرای نقش می‌شود جزو چاپ‌های سنتی به‌حساب می‌آیند، البته در آذربایجان غربی عمدتا در زمینه رنگرزی فعالیت می‌کند و ازجمله شهرهای فعال در این زمینه می‌توان به ارومیه اشاره کرد.
از هنرهای قدیمی شهر ارومیه که از قرون گذشته به‌جامانده و اکنون به‌عنوان سوغات ارومیه بسیار محبوب است، می‌توان به منبت‌کاری اشاره کرد. علاوه بر منبت‌کاری هنرهای قلم‌زنی و معرق‌کاری، در شهر ارومیه رواج دارند. هنرمندان منبت‌کار این شهر، هنر خود را در قالب جعبه‌های تزیینی، تابلو‌ها و ظروف چوبی به نمایش گذاشته و به‌عنوان سوغات ارومیه عرضه می‌کنند. منبت‌کاران این شهر برای ساخت آثار خود از چوب گردو بهره می‌برند. این هنرمندان، چوب موردنیاز خود را در فصل پاییز و زمستان که زمان برش آن‌هاست از شهر سنندج تأمین می‌کنند و دلیل این امر نیز جنس مرغوب و رنگ‌های مناسب چوب درختان این شهر است. از طرح‌های زیبای مورداستفاده در آثار منبت شهر ارومیه گل و مرغ، گل‌وبوته و ختایی هست.
